BBurn-out is de definitie door de WHO een syndroom van extreme vermoeidheid (uitputting), afstand nemen van het werk (distantie) en weinig vertrouwen in het eigen kunnen (verminderde competentie). Het is het resultaat van chronische werkstress, waarmee  overigens. niet is gezegd dat de privé-situatie geen kan rol spelen; vaak is er sprake van gecombineerde problematiek.

Bij burn-out gaat het zowel om een gebrek aan handelingsvermogen (men is uitgeput en kan niet meer) als om een gebrek aan handelingsbereidheid (men distantieert zich van het werk gedistantieerd en wil niet meer). Als gevolg hiervan raakt het vermogen om emotionele en cognitieve processen te reguleren aangetast, waardoor men bijvoorbeeld last van plotselinge woedeaanvallen of concentratieverlies heeft.

In Nederland heeft ongeveer 1 op de 7 werkenden  last van burnoutklachten.

Hoe herken je werkstress en burn-out?

Mensen die langdurig blootstaan aan chronische werkstress kunnen burn-out klachten ontwikkelen. Kernsymptomen zijn:

  • Uitputting :extreme vermoeidheid, snel moe worden, moeilijk herstellen aan inspanning

  • Mentale distantie: cynisme, onverschilligheid, weerzin tegen het werk

  • Emotionele ontregeling: gespannenheid, irritatie, boosheid, impulsiviteit

  • Cognitieve ontregeling vergeetachtigheid, concentratieproblemen, fouten maken

Daarnaast is er  vaak sprake van aspecifieke lichamelijke  psychologische spannongsklachten, die ook bij andere aandoeningen voor kunnen komen, zoals:

  • Hartkloppingen;
  • Hoge bloeddruk;
  • Hoofdpijn;
  • Slaapproblemen;
  • Zich opgejaagd en angstig voelen;
  • Piekeren;
  • Maagklachten;
  • Somberheid.

Burnout Assessment Tool

Er zijn zelfbeoordelingsvragenlijsten die aan kunnen geven of er een risico op burn-out bestaat omdat ze klinisch gevalideerd zijn. Dat wil zeggen dat er een grenswaarde is bepaald op basis een officiële diagnose die door een professional. Scoort men boven deze grenswaarde dan is de kans groot dat er sprake is van burn-out.  Zo’n score vormt weliswaar een betrouwbare indicatie, maar voor een echte diagnose moet altijd een professional worden geraadpleegd die een ook gebruik maart van een diagnostisch interview. De meest gebruikte vragenlijst is de Utrechtse Burnout Schaal (UBOS), de Nederlandse versie van de Amerikaanse Maslach Burnout Inventory (MBI). Omdat deze vragenlijst inmiddels verouderd is heeft Wilmar Schaufeli met zijn team een nieuwe burn-out vragenlijst ontwikkeld: de Burnout Assessment Tool (BAT).

Hoe raken mensen burned-out?

Het werken wordt steeds uitdagender, de vrije tijd steeds belangrijker. Mensen verwachten vaak veel van hun werk van maar staat er wel genoeg tegenover? Kan men nog wel ontspannen in de vrije tijd? En past het werk eigenlijk nog wel bij wat men wil en kan?

De meeste mensen die burned-out raken kunnen de chronisch hoge psychologische en fysiologische kosten van het werk niet meer compenseren met de energie die ze uit hun werk halen. En in de privé tijd lukt het ze niet om de batterij weer op te laden. Uit de studies blijkt  dat  stressoren als werkdruk,  werk-privé belasting, rolconflicten (met onvoldoende middelen en onduidelijke verantwoordelijkheden je werk moeten doen) en interpersoonlijke conflicten de meest belangrijke oorzaken van burnoutklachten vormen.  Maar er zijn ook compenserende factoren gevonden in de vorm van energiebronnen. Deze beschermen tegen de negatieve invloed van stress en helpen mensen ook onder moeilijke omstandigheden het hoofd boven water te houden. De belangrijkste energiebronnen zijn een goede teamsfeer, rolduidelijkheid , regelmogelijkheden, steun van collega’s en leidinggevenden en het hebben van een goede ‘person-job fit’ (werk hebben dat goed past bij wat men wil en kan).

Hoe ga je het beste om met burnout?

Het aanpakken van stressoren lijkt te meest logische manier om burn-out te voorkomen. Dat is zeker van belang. Maar nog belangrijker is het bieden van een werkomgeving waarin voldoende energiebronnen beschikbaar zijn en oog is voor de mentale energie van medewerkers. Dit zorgt niet alleen voor een vermindering van burn-out, maar vergroot bovendien de  bevlogenheid van werknemers

Het is dus zaak om burn-out in een vroeg stadium te herkennen en medewerkers en leidinggevenden te stimuleren en in staat te stellen om maatregelen te nemen zodat de werkstress niet omslaat in een burnout. Hieronder staan enkele tips voor  organisaties om burn-out te voorkomen:

  • Er zijn prima methoden om burnout-risico’s bij medewerkers vast te stellen. Houd de vinger aan de pols met een persoonlijke ‘APK’ en zorg voor een goed vangnet voor medewerkers die last hebben van stress op het werk.
  • Investeer in psychologische kennis van leidinggevenden, en maak mentale energie (doorlopend) onderwerp van gesprek tussen medewerker en leidinggevende.
  • Organiseer deskundige ondersteuning van specialisten met unieke kennis en vaardigheden op het gebied van de psychologie van arbeid en gezondheid. En daag deze specialisten uit om hun kennis bij te spijkeren en op een effectieve manier in te zetten.
  • Creëer een open cultuur waarin burnoutklachten niet als ‘zwakte’ worden neergezet, maar als logisch gevolg van de uitdagende omstandigheden waarin mensen nu eenmaal opereren. Te vaak wordt burnout als een teken van persoonlijk falen gezien, met alle negatieve gevolgen van dien.