Een eeuw Arbeids- en Organisatiepsychologie
De vlag kan uit! De Arbeids- en Organisatiepsychologie bestaat honderd jaar. Als geboortejaar van de A&O psychologie wordt algemeen 1919 aangehouden toen de “industriële psychologie” voor het eerst officieel als apart vakgebied werd genoemd. Als grondlegger van het vak geldt Hugo Münsterberg (1863-1916), een Duits-Amerikaanse psycholoog die zich ook met allerlei andere toepassingen bezighield, zoals in de rechtspraak, reclame en gezondheidzorg.
Naar aanleiding van het eeuwfeest is een internationaal team van onderzoekers in de archieven gedoken en heeft alle Engelstalige wetenschappelijke artikelen op een rijtje gezet. In totaal vonden ze ruim 9.000 artikelen met meer dan 20.000 sleutelwoorden die ze met behulp van geavanceerde software hebben geanalyseerd. Hoeveel artikelen zijn er verschenen? Waar gingen die over en is dat in de loop van de tijd veranderd? En welke wetenschappers hebben de grootste rol gespeeld? Op deze vragen wilden ze een antwoord geven.
Verreweg de meeste artikelen (83%) zijn in de laatste 25 jaar verschenen tussen 1994 en 2019. In de 25 jaar daarvoor verscheen 13%, terwijl slechts 4% van de artikelen in de eerste 50 jaar is geschreven, tussen 1919 en 1969. De A&O-psychologie kende dus een erg trage start.
Interessanter zijn de belangrijkste inhoudelijke thema’s die als drijvende kracht van de A&O-psychologie hebben gefungeerd. De afgelopen honderd jaar heeft het meeste onderzoek plaatsgevonden naar arbeidssatisfactie. Ook is veel onderzoek gedaan naar leiderschap, organisatiecultuur, stress en motivatie. Tezamen vormen dit de strategische kernthema’s die de A&O-psychologie vormgeven.
Andere belangrijke onderzoeksthema’s zijn organisatiebetrokkenheid, prestatie, besluitvorming, organisatieverandering en diversiteit. Maar de belangstelling hiervoor wisselt met de tijd en de impact ervan is minder dan die van de kernthema’s. De afgelopen jaren zien we bijvoorbeeld de opkomst van de positieve psychologie. In eerdere perioden was er ook sprake van onderzoek naar arbeidsongevallen en persoonlijkheidstests, en was er veel belangstelling voor de militaire psychologie (Tweede Wereldoorlog en Koreaoorlog) en personeelspsychologie (selectie en loopbaan). Dat is nu minder het geval.
De meest geciteerde en productieve onderzoekers komen bijna zonder uitzondering uit de Verenigde Staten. Niet helemaal verassend want de meeste ‘internationale’ tijdschriften zijn van Amerikaanse origine. Maar er staan ook twee Nederlanders in de top-10: collega Arnold Bakker en ondergetekende. Bakker staat nummer 6 in de top-10 van meest geciteerde auteurs en nummer 3 in de top-10 van de meest productieve auteurs en ondergetekende staat resp. op plaats 1 en 7. Waar een klein land groot in kan zijn!
Prof. dr. Wilmar Schaufeli
Bron: Sott, M. K., Bender, M. S., Furstenau, L. B., Machado, L. M., Cobo, M. J., & Bragazzi, N. L. (2020). 100 Years of scientific evolution of Work and Organizational Psychology: A bibliometric network analysis from 1919 to 2019. Frontiers in Psychology, 11, 1–15. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.598676
