Niet alleen in Nederland moet er langer worden doorgewerkt, ook in Noorwegen. Op het eerste gezicht mag dat wat vreemd lijken want de Noren hebben schijnbaar geld genoeg. Zo zit er ruim 360 miljard Euro aan oliegeld in een grote pot. Dat komt neer op € 72.000 voor iedere Noor, kinderen en bejaarden meegerekend. Maar schijn bedriegt want ook in Noorwegen tikt een demografische tijdbom, steeds minder jonge Noren moeten voor steeds meer ouder Noren zorgen. En dan is de pot – hoe groot ook—snel leeg.
Noorwegen heeft de pensioenleeftijd al in de jaren 70 verhoogd naar 67 jaar. Als je langer werkt bouw je ook een hoger pensioen op. Dat kan tot je 70e. Anderzijds zijn er ook weknemers die al met 62 op pensioen kunnen gaan, afhankelijk van de branche waarin ze werken.
Inzicht in de beslissing om langer door te werken of (eerder) met pensioen te gaan is belangrijk omdat hiermee het beleid zodanig kan worden beïnvloed dat mensen als het ware ‘verleid’ worden om langer en gezond door te werken. Met dit in het achterhoofd is er door de Noren een wetenschappelijk project gestart om de factoren te achterhalen die de beslissing om met pensioen te gaan beïnvloeden. Ik ben als adviseur bij dit project betrokken.
Enerzijds worden de gegevens geanalyseerd van ruim 5.000 oudere werknemers die meer dan 10 jaar zijn gevolgd. Anderzijds worden diepte-interviews gehouden met oudere werknemers. Uit het grote onderzoek komt bv. naar voren dat een slechte gezondheid maakt dat mensen eerder met pensioen gaan dan ze aanvankelijk wilden (dat lijkt logisch). Ook blijkt opleiding van belang; diegenen met een hogere opleiding blijven langer doorwerken dan ze aanvankelijk van plan waren. Kennelijk zit er dus een kloof tussen het voornemen met pensioen te gaan en daadwerkelijke pensionering.
Uit de interviews die onder andere zijn gehouden bij werknemers die gebruik kunnen maken van vervroegde uittreding zoals loodsen en grondpersoneel van een vliegveld. Daaruit kwam een typologie naar voren van mensen die (1) verliefd zijn op hun werk, deze bevlogen types denken er überhaupt niet aan te stoppen met werken; (2) midden in iets zitten dat ze graag af willen maken; ze denken wel aan pensionering maar plannen niets; (3) ‘bridge workers’; werknemers die iets anders gaan doen om zodoende de tijd tot hun pensioen te overbruggen; (4) werknemers die in een tredmolen zitten en die niet meer gemotiveerd zijn en uitzien naar hun pensioen; (5) mensen die het helemaal gehad hebben met hun werk; zij hebben zich mentaal teruggetrokken en zijn in gedachten al met pensioen. Het is de bedoeling dat de interviews over één en twee jaar worden herhaald om te zien hoe het met deze groepen is gegaan.
De onderzoeksresultaten tot nu toe bevestigen nog weer eens hoe belangrijk het is dat ouderen gezond en gemotiveerd aan het werk zijn. Als dat zo is willen ze ook langer doorwerken. Die motivatie komt echter niet uit de lucht vallen, organisaties moeten ook blijven investeren om het werk voor ouderen boeiend en betekenisvol te houden en aan te passen aan hun specifieke omstandigheden. Dan kunnen de oudjes nog jaren mee…..
